Փառապանծ Երեսնամյակի առթիվ

Հրապարակում ենք Մարտիրոս Սարյանի գրածը՝ նվիրված Խորհրդային Հայաստանի 30-ամյակին:

ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ Մարտիրոս Սարյանի հեղինակած հոդվածը, որը հրատարակել է Սովետական Հայասատանի Գրողների Միության «Գրական Թերթ» շաբաթաթերթը, հինգշաբթի, 30 նոյեմբերի 1950 թ.

"Լրացավ Հայաստանում սովետական կարգերի հաստատման պանծալի երեսնամյակը:

Երեք տասնյակ տարի առաջ, Լենինի-Ստալինի փառապանծ պարտիայի ղեկավարությամբ, ռուս մեծ ժողովրդի եղբայրական աջակցությամբ ազատագրվեց հայ ժողովուրդը և դարձավ սովետական եղբայրակն ժողովուրդների համերաշխ ընտանիքի հարազատ անդամ:

Սովետական իշխանության տարիներին անճանաչելիորեն վերափոխվեց Հայաստանը: Մեծ Ստալինի հայրական հոգատարության շնորհիվ Հայաստանը հետամնաց երկրից դարձավ սոցիալիստական ծաղկուն ռեսպուբլիկա: Արդյունաբերության ու գյուղատնտեսության բուռն վերելքը, ժոշովրդի նյութական բարեկեցության անընդհատ աճը լայն հնարավորություններ ստեղծեցին ձևով ազգային բովանդակությամբ սոցիալիստական կուլտուրայի զարգացման համար:

Միայն սովետական կարգերը պետականորեն ապահովեցին բուռն զարգացումն ու բարգավաճումը մեր ազգային կուլտուրայի, որի հիմնական կենտրոնը դարձավ վերածնված հայ ժողովրդի մայրաքաղաք Երևանը:

Այստեղ կենտրոնացան մեր արվեստի ու կուլտուրայի այն նշանավոր գործիչները, որոնք նախառևոլուցիոն շրջանում վարում էին բազմաթափառ կյանք: Առաջ եկավ ու աճեց արվեստագետների նոր սերունդ, որը համակված սոցիալիստական վերածնության բերկրանքով՝ ծավալեց ստեղծագործական խանդավառ աշխատանք:

Սովետական Հայաստանը դարձավ առաջավոր կերպարվեստի երկիր: Սկսվեց ստեղծագործականխիզախումների նոր ժամանակաշրջան հայ կերպարվեստի պատմության մեջ: Արդեն քսանական թվերին կազմակերպվեց հայ նկարիչների ընկերություն, ստեղծվեցին նկարչական դպրոց, թանգարաններ, որտեղ հավաքվեցին հայ և այլ ժողովրդների կուլտուրական հիշատակները: Դրանք անհրաժեշտ նախադրյալներ էին, որոնց շնորհիվ հետագայում կազմակերպվեցին մի շարք առաջնակարգ թանգարաններ (Կերպարվեստի, Պատմության, Գրական և այլն), գեղարվեստական դպրոց, ապա նաև Գեղարվեստական ինստիտուտ, որի տարվա անդրանիկ շրջանավարտներից շատերը ունեն ստեղծագործական փայլուն հեռանկարներ:

Սովետահայ գեղանկարչությունը թևակոխել է զարգացման նոր շրջան: Մենք ներկայումս ունենք ոչ միայն ժանրային ուղղության նվիրված երիտասարդ նկարիչներ, այլև մեզ այնքան հարկավոր թատերական ու գրաֆիկ նկարիչների մի նոր, հիանալի սերունդ:

Գրականության ու արվեստի հարցերի վերաբերյալ ՀամԿ(բ)Պ Կենտկոմի հայտնի որոշումները մեծապես օգնեցին նաև մեր նկարիչներին ու քանդակագործներին՝ բարձրացնելու իրենց ստեղծագործությունների գաղափարայնությունը, ավելի շատ ջանալու գեղարվեստական որակի կատարելակործման ուղղությամբ: Մեր ժողովուրդը չի կարող հանդուրժել ստեղծագործական խոտանը, բարձրացել է սովետական մարդկանց գեղարվեստական ճաշակը:

Եվ դա հասկանալի է, քանի որ անցած 30-ամյակում վերափոխվել է մեր ժողովուրդը և դարձէլ է կոմունիզմ կառուցող ժողովուրդ, բարձրաճաշակ ու խստապահանջ ժողովուրդ: Եվ այդ հերոս ու շինարար ժողովուրդը պահանջում է իր հերոսական գործերին արժանավայել կտավներ: Իսկ դրա համար անհրաժեշտ է, որ մեր բոլոր գեղարվեստագետները լայնորեն ներթափանցեն սովետական կեցության մեջ, ավելիմոտիկից ուսումնասիրեն ու ճանաչեն մեր իրականությունը և մշտապես որոնեն ու գտնեն համապատասխան արտահայտչական միջոցներ, հարստացնեն իրենց ներկապնակը, կատարելագործեն իրենց վարպետությունը:

Մեր կերպարվեստագետները կարող են և պետք է կատարեն իրենց առջև դրված խնդիրները, որովհետև նրանք սովետական կերպարվեստագետներ են, առաջավոր հասարակության գործիչներ:

Սովետական Միությանը հանդիսանում է իսկական արվեստի միակ հայրենիքն աշխարհում:

Իսկ այնտեղ, իմպերիալիստական Արևմուտքում՝ Ռեմբրանդի և Ռուբենսի, Լիոնարդո դա Վինչիի և Ռաֆայելի, Դավիթի և Շարդենի հայրենիքներում այժմ գեղանկարչությունը ապրում է քայքայման և անկման վիճակ, իսկ Ամերիկան, որ երբեք չի փայլել իր արվեստով՝ դարձել է ամենաայլանդակ ֆորմալիզմի հայրենիք: Այնտեղ կտավը ծառայում է ուոլլ-ստրիտյան ոսկեհորթի կճղակները դրոշմելու համար:

Սովետական մարդիկ կոչված են փրկելու համաշխարհային քաղաքակրթությունը: Մեր երկրում գիտության, տեխնիկայի, գրականության, արվեստի ծաղկումը նշում է քաղաքակրթության զարգացման ուղին, նրա լուսավոր կոմունիստական ապագան:

Հայ ժողովուրդը սովետական բոլոր ժողովուրդների հետ միասին, խաղախակրթության մեծագույն պաշտպանի՝ ընկեր Ստալինի հանճարեղ առաջնորդությամբ ընթանում է քոմունիզմի ուղիով՝ արվեստի, կուլտուրայի ծաղկման ամէնաճշմարտացի, ամենահաստատուն ուղիով:

Իմպերիալիզմի ոչ մի դավադրություն մեզ չի կասեցնի: Մենք այդ լավ գիտենք, թող գիտենան նաև մեր թշնամիները:

Կեցցե՜ Սովետական Հայաստանի 30-ամյակը:

Կեցցե՜ կոմունիզմ կառուցող ժողովուրդների ստալինյան բարեկամությունը:

Փա՜ռք մեր մեծ Ստալինին":